1.21. पृथ्वि स्थिरा भव
लक्ष्मणः -
पृथ्वि ! स्थिरा भव , भुजंगम ! धारयैनां ,
त्वं कूर्मराज ! तदिदम् द्वितयं दधीताः ।
दिक् - कुञ्जराः ! कुरुत तत्त्रितये दिधीर्षाम् ,
रामः करोति हरकारुमुकम् - आततज्यम् ॥
अन्वयः / प्रतिपदार्थः
हे पृथ्वि ! त्वं स्थिरा भव न कम्पवेति भावः,
हे भुजङ्गम ! नागराज ! एनां पृथ्वीं धारय,
हे कूमराज ! त्वं तदिदं द्वितयं पृथ्वी-भुजगमावित्यर्थः, दधीथाः यत्नेन धारयेत्यर्थः ।
हे दिककुञ्जराः ! दिग्गजाः ! यूयं तत्त्रितये - तेषां पृथ्वयादीनां त्रितये
पृथ्वीभुजङ्गराजकूम्मराजे त्रितर्यः, दिधीर्षाम् - धारणेच्छां, विशिष्ट-
प्रयासेनेति भावः, कुरुत ।
कुत इति अध्याहार्थम् अत्र,
अर्थ:
राम: हरकार्मुकम् ऐश्वरं धनुः आततज्यम् आरोपितमोर्वीकं
करोति ।
साहित्यविषयाः
छन्दः - वसन्ततिलक
दीपिकाव्याक्या
इदं द्वितयं पृथ्वी भुजंगमं चेति । तत्रितये तस्मिंस्तृतये भूभुजंगमकूर्मरूपे । दिधीर्षाम् धर्तुमिच्छां कुरुतेति ॥ २१ ॥