0.2. यं शैवाः समुपासते

यं शैवाः समुपासते शिव इति ब्रह्मेति वेदान्तिनः,
बौद्धा बुद्ध इति प्रमाणपटवः कर्तेति नैयायिकाः।
अर्हन्नित्यथ जैनशासनरताः कर्मेति मीमांसकाः
सोऽयं नो विदधातु वाञ्छितफलं त्रैलोक्यनाथो हरिः॥

अन्वयः

यं शैवाः शिवः इति , वेदान्तिनः ब्रह्मन् इति , बौद्धाः बुद्धः इति, प्रमाणपटवः नैयायिकाः कर्ता इति, जैनशासनरताः अर्हन् इति , मीमांसकाः कर्मेति समुपासते सः अयं त्रैलोक्यनाथः हरिः नः वाञ्छितफलं विदधातु ।

प्रतिपदार्थः

व्याक्या

साहित्यविषयाः

छन्दः - शार्दूलविक्रीडितम्

दीपिकाव्याक्या

अथ विद्यावानिति नेतृगुणं वक्तुं पद्यमवतारयति-यमिति ।
यं रामं शैवाः शिवभक्ताः शिवेति नाम्ना समुपासते ‘महारुद्रादभूत्प्रकृतिरतः सूत्रं ततोऽहमिति ततो विश्वम् ‘ इति श्रुतेः ।
वेदान्तिनो ब्रह्मेति ‘एकमेवाद्वितीयं ब्रह्म नेह नानास्ति किंचन’ इति श्रुतेः ।
बौद्धा बुद्ध इति ‘प्राण्यालम्भनं संसृति नन्दयेति माम् ‘ इति श्रुतेः ।
प्रत्यक्षानुमानोपमानशब्दाभावार्थप्रतिपत्ति प्रमाणानीति प्रमाणेष्वेव निपुणा नैयायिकाः कर्तेति ‘सनातनाः पशवः प्रविशन्ति प्रमेयानुभूतैः कर्तेच ततः’ इति श्रुतेः ।
जैनाज्ञाभिरता अर्हन्निति ‘स्वभाव एवेश्वरो नान्योऽस्ति कदाप्यस्यानीहशत्वापत्तेः ‘ इति श्रुतेः ।
मीमांसकाः कर्मेति ‘कर्मणा जायते नश्यति भयाभयसुखानि’ इति श्रुतेः ।
एतैस्तदुपशिक्षितमगरेव यमुपासते सोऽयं रामो वाञ्छितफलं विदधातु । एतेन विद्यावत्त्वमुक्तम् । हरिरित्यनेन दुःखहारित्वात्परप्रेमगुणो दर्शितः । त्रैलोक्यवासिजनैस्तत्तद्देवताभजनेन तत्तत्फलं प्रतिनाथ्यते याच्यते इत्यनेन दातृत्वमुक्तम् ॥ ३ ॥ ४॥